Інфармацыя аб растлумачэнні заканадаўства аб занятасці насельніцтва

   У адпаведнасці з абзацам дзевятым часткі першай артыкула 21 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб занятасці насельніцтва Рэспублікі Беларусь" (у рэдакцыі Закона Рэспублікі Беларусь ад 18.07.2016 № 409-З) наймальнікі абавязаны пісьмова апавяшчаць органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне аб наяўнасці свабодных працоўных месцаў (вакансій) на працягу пяці дзён з дня іх адукацыі з указаннем умоў працы і памеру яго аплаты.
  Звесткі аб наяўнасці свабодных працоўных месцаў (вакансій) прадстаўляюцца наймальнікамі ў органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне гарадскіх, раённых выканаўчых камітэтаў па месцы знаходжання свабодных працоўных месцаў (вакансій) у электронным выглядзе або на папяровым носьбіце.
Даведачна. Форма звестак аб наяўнасці свабодных працоўных месцаў (вакансій) і інструкцыя па іх запаўненні зацверджаны пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 30.11.2006 № 149.
   Зыходзячы з нормаў абзаца восьмага артыкула 1 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб занятасці насельніцтва Рэспублікі Беларусь" свабоднае працоўнае месца (вакансія) - гэта прадугледжаная штатным раскладам пасада (прафесія), якая не замешчана работнікам, якія складаюцца ў працоўных адносінах з наймальнікам на падставе заключанага працоўнага дагавора па дадзенай пасадзе (прафесіі).
   Такім чынам, штатная адзінка, на якую прыняты работнік на падставе працоўнага дагавора, у тым ліку працоўнага дагавора аб працы па вонкавым або ўнутраным сумяшчальніцтве, не з'яўляецца вакансіяй.
   Даведачна. Згодна з артыкулам 343 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь пад сумяшчальніцтвам разумеецца выкананне работнікам у вольны ад асноўнай працы час аплатнай працы ў таго ж (унутранае сумяшчальніцтва) або ў іншага (іншых) наймальніка (наймальнікаў) (знешняе сумяшчальніцтва) на ўмовах іншай працоўнай дамовы.
Разам з тым, варта ўлічваць, што працягласць працоўнага часу, які ўстанаўліваецца наймальнікам для працуючых па сумяшчальніцтве, не можа перавышаць паловы нармальнай працягласці працоўнага часу, за выключэннем выпадкаў вызначаных заканадаўствам аб працы (Артыкул 345 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь).
Такім чынам, пры замяшчэнні вакантнай пасады (прафесіі) па сумяшчальніцтве, работнік прымаецца толькі на 0,5 штатнай адзінкі, а тыя, што засталіся долі штатнай адзінкі могуць заставацца вакантнымі, аб наяўнасці якіх наймальнік абавязаны пісьмова паведаміць органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне.
   Пры гэтым звяртаем увагу, што акрамя падстаў, прадугледжаных Працоўным кодэксам Рэспублікі Беларусь і іншымі заканадаўчымі актамі, працоўны дагавор з працуючым па сумяшчальніцтве можа быць спынены ў выпадку прыёму на працу работніка, для якога гэтая праца будзе з'яўляцца асноўнай (артыкул 350 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь).
   Акрамя таго, на практыцы маюць месца выпадкі, калі штатныя адзінкі на падставе загадаў размеркаваны паміж работнікамі ў выглядзе даплат за сумяшчэнне, пашырэнне зоны абслугоўвання і т. д.
   Даведачна. Сумяшчэнне прафесій (пасад) - гэта выкананне работнікам нараўне з асноўнай працай, абумоўленай працоўным дагаворам, працы па іншай прафесіі (пасадзе) ці абавязкі часова адсутнага работніка без вызвалення ад сваёй асноўнай работы на працягу ўстаноўленай заканадаўствам працягласці рабочага дня (рабочай змены) (артыкул 67 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь).
   Сумяшчэнне усталёўваецца ў аднаго і таго ж наймальніка, у якога работнік працуе па працоўнаму дагавору без заключэння новага працоўнага дагавора па сумяшчальнай прафесіі (пасадзе). Праца выконваецца на падставе раней заключанага працоўнага дагавора.
   Такім чынам, наймальнік абавязаны пісьмова апавяшчаць органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне аб наяўнасці свабодных працоўных месцаў (вакансій), калі за гэтыя вакансіі вырабляецца даплата за сумяшчэнне прафесій (пасад), пашырэнне зоны абслугоўвання (павелічэнне аб'ёму выконваемых работ).
   Згодна з артыкулам 9.15 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях (у рэдакцыі Закона Рэспублікі Беларусь ад 04.01.2016 № 351-З) не апавяшчэнне органаў па працы, занятасці і сацыяльнай абароне, несвоечасовае або не ў поўным аб'ёме апавяшчэнне гэтых органаў упаўнаважанай службовай асобай наймальніка аб наяўнасці свабодных працоўных месцаў (вакансій) цягне накладанне штрафу ў памеры ад пяці да дваццаці базавых велічынь.
Таксама даводзім да ведама, што ў адпаведнасці з абзацам дзесятым часткі першай артыкула 21 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб занятасці насельніцтва Рэспублікі Беларусь" наймальнікі абавязаны інфармаваць органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне аб запаўненні свабодных працоўных месцаў (вакансій), аб наяўнасці якіх у адпаведнасці з заканадаўствам яны былі апавешчаныя, у дзень запаўнення.
   У выпадку запаўнення вольнага працоўнага месца (вакансіі) і не інфармавання пра гэта органа па працы, занятасці і сацыяльнай абароне закрытыя вакансіі могуць пэўны час адлюстроўвацца як свабодныя, з прычыны чаго суіскальнікі працы атрымаюць не дакладную інфармацыю.
   Не рэдка людзей уводзіць у зман і сітуацыя, калі пры наяўнасці свабодных працоўных месцаў, у адказах аб прынятым рашэнні па напрамках на працу, якія выдаюцца грамадзянам органамі па працы, занятасці і сацыяльнай абароне, наймальнікі паказваюць, што вакансіі занятыя, хаваючы за такой фармулёўкай іншую рэальную прычыну адмовы ў прыёме на працу (да прыкладу, разглядаецца іншая кандыдатура, часова не ажыццяўляецца прыём на працу, часам гэта таксама можа быць выклікана нежаданнем абмяркоўваць з прэтэндэнтам прычыны, якія звязаны з яго кампетэнцыяй, дзелавымі і прафесійнымі якасцямі, і інш.).
   У сувязі з гэтым звяртаем увагу, што ўказанне наймальнікам у адказе аб прынятым рашэнні па накіраванні на працу прычыны адмовы з фармулёўкай "няма вакансіі" або "вакансія занятая" разглядаецца як інфармацыя аб запаўненні свабодных працоўных месцаў і падстава для іх выключэння з Банка вакансій. Пры выяўленні ў ходзе праводзімых органамі па працы, занятасці і сацыяльнай абароне мерапрыемстваў у рамках ажыццяўлення нагляду за выкананнем заканадаўства аб занятасці насельніцтва фактаў наяўнасці свабодных працоўных месцаў у прыведзеных вышэй выпадках да наймальнікаў будуць прымяняцца меры, прадугледжаныя дзеючым заканадаўствам.