Памятка Дзеянні пры навальніцы

   Навальніца – гэта атмасферная з'ява, звязанае з развіццём магутных кучавы[-дажджавых аблокаў, узнікненнем электрычных разрадаў (маланак) паміж аблокамі, аблокамі і паверхняй зямлі, якое суправаджаецца гукавым эфектам (громам), шквалістым узмацненнем ветру, ліўнем, градам, паніжэннем тэмпературы паветра.
   Асноўным паражальным фактарам навальніцы з'яўляецца маланка.
   За адну навальніцу можа ўтварыцца некалькі дзясяткаў маланак.
   Часцей за ўсё маланка трапляе ў:
• высокая асобна стаячае дрэва;
• стог сена;
• печкавую трубу;
• вышынны будынак;
• вяршыню гары.
   Маланка дзейнічае на чалавека ў наступных сітуацыях:
• у выніку прамога траплення;
• пры праходжанні электрычнага разраду ў непасрэднай блізкасці (каля 1 метра) ад чалавека;
• пры распаўсюджанні электрычнасці ў сырой зямлі ці ў вадзе.
   Навальніца адносіцца да хуткапрацякаючых, бурных і надзвычай небяспечных атмасферных з'яў прыроды. Прадухіліць яе развіццё немагчыма. Для памяншэння выпадкаў паражэння чалавека маланкай неабходна ведаць і выконваць асноўныя правілы і патрабаванні бяспекі ў залежнасці ад канкрэтных умоў.
   У кватэры, доме, будынку: ліквідуйце скразнякі, шчыльна зачыніце вокны, коміны, адключыце электрапрыборы ад крыніц харчавання, адключыце вонкавую антэну, спыніце тэлефонныя размовы, не размяшчайцеся ля акна, печы, каміна, масіўных металічных прадметаў, на даху і на гарышчы.
   У лесе: пастарайцеся сустрэць навальніцу на паляне, не шукайце абароны пад кронамі высокіх або асобна стаячых дрэў, не прысланяйцеся да іх ствалоў, паколькі прамое пападанне маланкі ў дрэва можа разбіць яго ў трэскі і траўмаваць побач стаячых людзей. Не размяшчайцеся ля вогнішча: слуп гарачага паветра з'яўляецца добрым правадніком электрычнасці. Не залязайце на высокія дрэвы.
   На адкрытым месцы: сачыце за тым, каб вы не апынуліся самай высокай кропкай у наваколлі, менавіта ў яе часцей за ўсё трапляе маланка. Не размяшчайцеся на ўзвышшах, ля металічных агароджаў, апор ліній электраперадачы і пад правадамі, не хадзіце басанож, не хавайцеся ў стозе сена ці саломы, у незаселеных адзіночных бараках або адрынах, не падымайце над галавой токаправодныя прадметы: рыдлёўкі, матыкі, косы. Спыніце спартыўныя гульні і рух, сыдзіце ў сховішча, не размяшчайцеся шчыльнай групай у патэнцыйна небяспечным месцы.
   У гарах: неадкладна пакіньце небяспечную зону, спыніце рух, выключыце кантакт цела з мокрымі скаламі, цеснымі шчылінамі, навесамі і гротамі, па магчымасці ізалюе сябе ад мокрай зямлі і скал, выкарыстоўваючы абутак на гумавай падэшве, сухую палатку, спальны мяшок, вяроўку, заплечнік, камень. Паспрабуйце захаваць сухімі вопратку, абутак, рыштунак, прадукты харчавання, медыкаменты. Металічныя прадметы апусціце на вяроўцы або размесціце на адлегласці 15-20 метраў ад месца знаходжання людзей.

   У намёце: усталюйце палатку на адлегласці не менш за 2 метраў ад ствала дрэва і яго галінак, дадаткова замацуеце палатку, накрыйце яе воданепранікальнай плёнкай, металічныя прадметы размесціце на адлегласці не менш за 10-15 метраў ад палаткі, шчыльна зачыніце ўсе адтуліны, у тым ліку ўваход, надзеньце сухую вопратку і ляжце. У грозоопасной мясцовасці ў канец палаткі можна уплесці медную стужку і зазямліць яе з дапамогай вбитого ў зямлю металічнага стрыжня.
Ля вады: падчас навальніцы не купайцеся, не размяшчайцеся ў непасрэднай блізкасці ад вадаёма, не плавайце на лодцы, не ловіце рыбу.
   У машыне: спыніце рух, не стойце на высокім месцы ці ў адкрытым полі, перачакайце навальніцу ў салоне аўтамабіля, не запраўляць машыну ў час непагадзі, не размяшчайцеся паміж машынамі або ў кузаве аўтамабіля, не сядзіце на металічных прадметах, не хавайцеся пад машыну, не трымайце ў руках металічныя прадметы.
   Шаравая маланка.
   Адным з праяў навальніцы з'яўляецца шаравая маланка. Агульнапрынятага навуковага абгрунтавання прыроды шаравой маланкі пакуль няма. Шаравая маланка можа з'явіцца нечакана ў любым месцы.
   Пры з'яўленні шаравой маланкі: нельга рэзка рухацца, спрабаваць злавіць агністы шар або выпхнуць яго. Нават пры судотыку шаравой маланкі з целам чалавека варта захоўваць спакой і памятаць, што яна можа знікнуць гэтак жа нечакана, як і з'явілася. Часам шаравая маланка выбухае, што можа прывесці да атрымання траўмы. У гэтай сітуацыі пацярпеламу неабходна аказаць такую ж дапамогу, як і ў выпадку паразы лінейнай маланкай або электрычным токам.
   Першая дапамога пры паразе маланкай:
• хутка вызначыць стан пацярпелага;