Аб раёне

    Ашмянскі раён утвораны 15 студзеня 1940 года. Першапачаткова ўваходзіў у склад Вілейскай і Маладзечанскай абласцей, з 20 лістапада 1960 года уключаны ў Гродзенскую вобласць. Размешчаны ў яе паўночна-усходняй часткі на Ашмянскім ўзвышшы. Мяжуе на захадзе з Літвой, на поўначы - з Астравецкім раёнам, на ўсходзе і поўдні - адпаведна са Смаргонскім і Іўеўскім раёнамі Гродзенскай вобласці і на паўднёва-усходзе - з Воложынскім раёнам Мінскай вобласці. Плошча тэрыторыі складае 1, 2 тысячы квадратных кіламетраў. Глебы дзярнова-падзолістыя і тарфяна-балотныя. Лясы займаюць 34 % тэрыторыі. Пад сельскагаспадарчымі ўгоддзямі занята 53 % тэрыторыі. Зоны адпачынку - урочышча «Сухая», гарадскі парк, возера ў кв. Будаўнікоў, в. Харанжышкі, д. Алькавічы. Працуюць дзіцячы аздараўленчы лагер «Дружба», установа аховы здароўя "Туберкулёзная бальніца "Ашмяны".
  У раёне 10 сельскіх Саветаў: Борунский, Гальшанскі, Граужышкоўскі, Гродінскі, Жупранскі, Каменналогскі, Кальчунскі, Крэйванцаўскі, Мураванаашмянкоўскі, Навасёлкаўскі, якія ўключаюць 364 населеныя пункты. Насельніцтва раёна (па дадзеных перапісу насельніцтва 2009г.) – 32,3 тыс. чал., у тым ліку сельскага насельніцтва 14,8 тыс., гарадскога – 17,5 тыс. чал. Цэнтр раёна - горад Ашмяны - размешчаны на рацэ Ашмянцы за 220 км ад Гродна, 17 км ад чыгуначнай станцыі Ашмяны,120 км ад Мінска і 55 км ад Вільні.
   Праз Ашмянскі раён праходзіць дзевяты транспартны калідор, які злучае краіны Заходняй Еўропы і краіны СНД. Лінгвісты лічаць, што назва горада паходзіць ад літоўскага слова «Ошмянес» - вастрыё. Ашмянская крэпасць, на іх думку, была вастрыём мяча, які неаднаразова спыняў іншаземных заваёўнікаў (маюцца і інш тлумачэнне). Тут здаўна суседнічалі насельніцтва славянскіх і балтыйскіх плямёнаў. Горад узнік у пачатку ХІ стагоддзя, у дакументах упершыню згадваецца пазней, калі Вялікі князь Літоўскі Гедымін незадоўга да сваёй смерці (памёр у 1341г.) прызначаў сыноў на княжанне ў ўдзельныя зямлі. Яўкуту (самаму малодшаму) ён вызначыў «Вільню з прыгарадамі: Ошмяною, Браслаўлем, Вількамірам». У гэты час Ашмяны ўваходзілі ў Віленскае княства, з 1413 года - у Віленскае ваяводства. Горад падвяргаўся набегам з боку татараў, крыжакоў, перанёс нямала нягод у час барацьбы за вялікакняжскі трон паміж Жыгімонтам і Свідрыгайла. У ХVI стагоддзі горад атрымаў Магдэбургскае права. Пасля Люблінскай уніі 1569 года, у працы якой прымала ўдзел Ашмянская дэлегацыя на чале з Паўлам Астравіцкім, горад - у складзе Рэчы Паспалітай. У 1792 годзе атрымаў свой герб. З 1795 года - у Віленскай губерні Расійскай імперыі. У 1845 годзе Ашмяны атрымалі новы герб. У 2005 годзе з мэтай ліквідацыі рознагалоссяў, якія ўзнікаюць з-за наяўнасці ў Ашмянаў двух гістарычных гербаў, праведзена праца па стварэнні афіцыйных геральдычных сімвалаў (герба і сцяга) г. Ашмяны і в. Гальшаны. У мінулым стагоддзі ў Ашмянах працавалі гарбарныя і іншыя заводы і фабрыкі, быў пабудаваны дражджавы завод - найстарэйшае прадпрыемства рэспублікі, якое захавалася да нашых дзён. У 1915 годзе акупаваны кайзераўцамі, у канцы снежня 1918 года вызвалены Чырвонай Арміяй. На працягу 20 гадоў знаходзіўся ў складзе Польшчы, з 1939 г. г. па 1941г. - у складзе Вілейскай вобласці БССР. У студзені 1940 года становіцца цэнтрам раёна. Ашмянскі раён зведаў усе жахі нямецкай акупацыі, страціў многіх сваіх сыноў і дачок. 7 ліпеня 1944 года Савецкая Армія вызваліла Ашмянскую зямлю ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Ашмянская зямля багатая культурнымі традыцыямі, важка яе гістарычная спадчына. Аб падзеях, якія мелі месца ў мінулым, сведчыць 48 помнікаў гісторыі, 11 – архітэктуры, 7 – археалогіі. На тэрыторыі раёна магілы беларускага паэта Ф. Багушэвіча (аг. Жупраны); хіміка, урача, філосафа і асветніка А. Снядэцкага (в. Гароднікі). Сярод помнікаў архітэктуры - будынак Базыльянскага манастыра ў аг. Баруны (ХVII ст.), Францысканскага кляштара і касцёла ў аг. Гальшаны (ХVII ст.), руіны Гальшанскага замка (1 паловы ХVII ст.) і інш. У раёне нарадзіліся жывапісец Ю. Карчэўскі, савецкі партыйны і дзяржаўны дзеяч  К. Стрыеўскі, польскі паэт, перакладчык, мемуарыст і грамадскі дзеяч А. Э. Адзінец, кіраўнік паўстання 1863-1864 гг. у Ашмянскім павеце, археолаг і мемуарыст  З. Мінейка, паэт, публіцыст і гісторык Ч. С. Янкоўскі, паэты В. Адважны і А. Зязюля, народны артыст РСФСР А. І. Батурын. Праз тэрыторыю раёна, паблізу населенага пункта - в. Цюпішкі, праходзіць Дуга Струвэ, якая ў чэрвені 2005 года 29 сесіяй Міжнароднага камітэта ЮНЕСКА па ахове сусветнай культурнай спадчыны ўключана ў Спіс сусветнай спадчыны. У раёне маюцца помнікі прыроды рэспубліканскага значэння: заказнік «Сухадол», валуны «Нявесцін камень», «Жвірблішкінскі», «Студзянецкі», «Вялікі камень Смалянкоўскі». Помнікі прыроды мясцовага значэння: заказнікі «Клева» і «Навасёлкі», біялагічны заказнік «Пагранічны», Плябанская даліна, гара «Пелікан», Цюпішская гара, 25 валуноў - геалагічныя помнікі.