Пытанне-адказ


Пытанне: У якім памеры выплачваецца пенсія па нагоды страты карміцеля асобам, якія навучаюцца ва УА «Мінскае сувораўскае ваеннае вучылiшча"?
 Адказ: Паводле інфармацыі Міністэрства абароны і сувораўскага вучылішча ўсе катэгорыі сувораўцаў на перыяд навучання ў сувораўскім вучылішчы забяспечваюцца за кошт сродкаў рэспубліканскага бюджэту форменным адзеннем, харчаваннем, месцамі для пражывання і штомесячнымі грашовымі сродкамі на асабістыя расходы ў парадку i па нормах, што вызначаюцца Міністэрствам абароны.  
   У сувязі з гэтым, сувораўцам ў перыяд навучання пенсію з нагоды страты карміцеля варта выплачваць у наступным парадку: калі навучэнец сувораўскага вучылішча з'яўляецца сіратой або асобай з ліку дзяцей-сірот, то выплачваецца 50 працэнтаў назначанай пенсіі. Іншым дзецям, у тым ліку дзецям, якія засталіся без апекі бацькоў, а таксама асобам з ліку дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, выплачваецца 25 працэнтаў назначанай пенсіі.
   За перыяд іх знаходжання ў канікулярным адпачынку пенсія з нагоды страты карміцеля выплачваецца ў поўным памеры. Для гэтага навучэнцам сувораўскага вучылішча неабходна прадставіць даведку, якая пацвярджае зняцце з дзяржаўнага забеспячэння і перыяд яго знаходжання ў канікулярным адпачынку. 

Пытанне: Хто мае права на пенсію за асаблівыя заслугі перад Рэспублікай Беларусь?

 Адказ: Права на пенсію за асаблівыя заслугі маюць грамадзяне, якія пражываюць на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, якія атрымліваюць пенсію па ўзросту або за выслугу гадоў пасля дасягнення імі агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту, якія атрымліваюць пенсію па інваліднасці - незалежна ад узросту, і якія маюць асаблівыя заслугі перад Рэспублікай Беларусь. Кола прэтэндэнтаў на гэту пенсію вызначаны Палажэннем аб пенсіях за асаблівыя заслугі перад Рэспублікай Беларусь і досыць абмежаваны. Яна можа быць прызначана Героям Беларусі, Героям Савецкага Саюза, Героям Сацыялістычнай Працы. Таксама на яе могуць прэтэндаваць грамадзяне, якiя ўзнагароджаны ордэнамі Айчыны трох ступеняў, ордэнамі "За службу Радзіме" трох ступеняў, ордэнамі Славы трох ступеняў, ордэнамі Працоўнай Славы трох ступеняў, ордэнамі "За службу Радзіме ва Узброеных Сілах СССР» трох ступеняў, грамадзяне, якiя ўзнагароджаны трыма і больш ордэнамі Рэспублікі Беларусь і (або) СССР. Сярод прэтэндэнтаў - жанчыны, якія нарадзілі і выхавалі дзевяць і больш дзяцей і ўзнагароджаныя адной з наступных дзяржаўных узнагарод СССР ці Рэспублікі Беларусь: ордэнам Маці, медалём "Медаль мацярынства», ордэнам «Мацярынская слава», ордэнам "Маці-гераіня».
   Пенсія за асаблівыя заслугі усталёўваецца і грамадзянам, удастоеным ганаровых званняў Рэспублікі Беларусь, БССР або СССР (народны, заслужаны), лаўрэатам Дзяржаўных прэмій Рэспублікі Беларусь, БССР, Ленінскай і Дзяржаўнай прэмій СССР, грамадзянам, што займалі вышэйшыя дзяржаўныя пасады Рэспублікі Беларусь, членам Урада, старшыням аблвыканкамаў і Мінскага гарвыканкама - пасля спынення імі працы ў названых пасадах. Да ліку заслужаных ставяцца і пераможцы і прызёры Алімпійскіх, Паралімпійскіх, Дэфлімпійскіх гульняў, чэмпіёны свету і Еўропы, а таксама камандзіры, камісары, начальнікі штабоў партызанскіх брыгад і атрадаў.

Пытанне: Які парадак прызначэння пенсіі за асаблівыя заслугі перад Рэспублікай Беларусь?

 Адказ: Такая пенсія усталёўваецца Камісіяй па ўсталяванні пенсій за асаблівыя заслугі пры Савеце Міністраў Рэспублікі Беларусь (далей - Камісія) на падставе хадайніцтва і пераліку неабходных дакументаў.

   Хадайніцтвы прадастаўляюць рэспубліканскія органы дзяржаўнага кіравання і іншыя дзяржаўныя арганізацыі, падпарадкаваныя Ураду, аблвыканкамы (Мінскі гарвыканкам), кіруючыя органы рэспубліканскіх грамадскіх і рэспубліканскіх дзяржаўна-грамадскіх аб'яднанняў (саюзаў). Пры гэтым улічваецца меркаванне працоўнага калектыву, у якім працаваў грамадзянін. Хадайніцтва аб усталяванні пенсіі за асаблівыя заслугі разглядаецца ў месячны тэрмін. Рашэнне Камісіі паведамляецца хадайніцтвам органу не пазней за 5 дзён пасля яго прыняцця. Яно можа быць перагледжана пры з'яўленні новых (дадатковых) звестак аб асаблівых заслугах грамадзяніна, а таксама пры ўзнагароджанні грамадзяніна ордэнам цi медалём Рэспублiкi Беларусь (за выключэннем юбілейнай).

 

Пытанне: Які памер пенсіі за асаблівыя заслугі?

 Адказ: Пенсія за асаблівыя заслугі перад Рэспублікай Беларусь устанаўліваецца ў памеры пенсіі па ўзросту, па інваліднасці або за выслугу гадоў і павышэння за асаблівыя заслугі. Памер павышэння за асаблівыя заслугі вызначаецца Камісіяй у кожным канкрэтным выпадку з улікам заслуг грамадзяніна і не можа перавышаць 250 працэнтаў мiнiмальнага памеру пенсii па ўзросту. Памер пенсіі за асаблівыя заслугі можа быць перагледжаны ў частцы павелічэння памеру пры з'яўленні новых (дадатковых) звестак, а таксама пры ўзнагароджанні ордэнам цi медалём Рэспублiкi Беларусь (за выключэннем юбілейнай).

 

Пытанне: Грамадзянка Ціханава М. не мае пашпарта грамадзяніна Рэспублікі Беларусь у сувязі з адмовай ад яго атрымання па рэлігійных матывах. На якіх умовах яна можа рэалізаваць права на пенсійнае забеспячэнне?

 Адказ: Рэалізацыя права на дзяржаўнае пенсійнае забеспячэнне непарыўна звязана з асобай грамадзяніна. У сувязі з гэтым, у мэтах пацвярджэння асобы грамадзяніна пры звароце за прызначэннем пенсіі грамадзянін павінен прад'явіць дакумент, якіпацвярджаеасобу. Дакументам, які пацвярджае асобу грамадзяніна Рэспублікі Беларусь, з'яўляецца пашпарт грамадзяніна Рэспублікі Беларусь.

З 1 сакавіка 2015 года дзейнічае пастанова Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 25 лютага 2015 г. № 134 "Аб зацвярджэнні Палажэння аб парадку пацвярджэння асобы грамадзян Рэспублікі Беларусь, якія не маюць пасведчання асобы, для мэтаў пенсійнага забеспячэння». Пастановай прадугледжана, што для мэтаў пенсійнага забеспячэння ў органах па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне асобаграмадзяніна Рэспублікі Беларусь, які не мае пашпарта, пацвярджаецца заключэннем аб пацверджанні асобы грамадзяніна, што выдаецца органам унутраных спраў па месцы апошняй рэгістрацыі па месцы жыхарства гэтага грамадзяніна.

Для гэтага грамадзянін прадстаўляе ў орган па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне па месцы рэгістрацыі або па месцы фактычнага жыхарства: заяву аб пацверджанні асобы па ўсталяванай форме, пасведчанне аб нараджэнні, дзесяць аднолькавых каляровых фатаграфій, адпаведных яго ўзросту(40 x 50 мм ), іншыя наяўныя дакументы, якія, на думку грамадзяніна, могуць быць выкарыстаны для пацверджання яго асобы.

На падставе прадстаўленых дакументаў органам па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне фармуецца запыт аб пацверджанні асобы ў орган унутраных спраў. Пры разглядзе запыту орган унутраных спраў праводзіць працэдуру ідэнтыфікацыі грамадзяніна з вывучэннем сукупнасці прадстаўленых ім дакументаў. Запыт разглядаецца на працягу месяца з дня яго атрымання з вынясеннем па выніках разгляду заключэння аб пацверджанні (не пацверджанні) асобы грамадзяніна. Заяву аб прызначэнні пенсіі і неабходныя для яе прызначэння дакументы прымаюцца органам па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне не раней за дату паступлення заключэння аб пацверджанні асобы. Выплата пенсіі, прызначанай грамадзяніну, асоба якога пацверджана адпаведным заключэннем, ажыццяўляецца аб'ектам паштовай сувязі па месцы фактычнага жыхарства грамадзяніна на падставе даручэньня на выплату пенсіі органа па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне. Пры атрыманні пенсіі ў аб'екце паштовай сувязі грамадзянінам павінен прад'яўляцца другі асобнік гэтага даручэння.

 

Пытанне: З 1999 года працую трактарыстам-машыністам у сельскай гаспадарцы, ці буду мець права на працоўную пенсію па ўзросту, калі адпрацую 20 гадоў у гэтай прафесіі? 
Адказ: У адпаведнасці з артыкулам 12 (пункт «в») Закона Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні" права на пенсію па ўзросту ў сувязі з асаблівымі ўмовамі працы незалежна ад месца апошняй працы прадастаўлена трактарыстам-машыністам, непасрэдна занятым у вытворчасці сельскагаспадарчай прадукцыі ў калгасах , саўгасах і іншых прадпрыемствах сельскай гаспадаркі: мужчынам - са зніжэннем агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту на 5 гадоў i пры стажы працы не менш за 25 гадоў, з іх не менш за 20 гадоў на названай працы.

Да трактарыстаў-машыністаў, непасрэдна занятыху вытворчасці сельскагаспадарчай прадукцыі, ставяцца работнікі, якія аформленыя на працу ў якасці трактарыста-машыніста, маюць адпаведнае пасведчанне, выконваюць работы згодна характарыстыцы прафесіі трактарыста-машыніста сельскагаспадарчай вытворчасці і якія на працягу поўнага сезона выконваюць працы ў раслінаводстве і жывёлагадоўлі. Да прадпрыемстваўсельскай гаспадаркі могуць ставіцца сялянскія (фермерскія) гаспадаркі, у аб'ёме вытворчасці якіх сельскагаспадарчая прадукцыя складае найбольшую ўдзельную вагу.

Пенсіі па ўзросце за работу з асаблівымі ўмовамі працы пры захаванні ўмоў, прадугледжаных заканадаўствам, прызначаюцца трактарыстам-машыністам, якіяне маюцьправа на датэрміновую прафесійную пенсію.

З 1 студзеня 2009 г. дзейнічае Закон Рэспублікі Беларусь "Аб прафесійным пенсійным страхаванні». Пры выкананні ўстаноўленых крытэрыяў ацэнкi ўмоў працы права на датэрміновую прафесійную пенсію на 5 гадоў раней дасягнення агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту маюць мужчыны, якія працуюць трактарыстамі-машыністамі сельскагаспадарчай вытворчасці, непасрэдна занятыя ў вытворчасці сельскагаспадарчай прадукцыі, пры прафесійным стажы не менш за 20 гадоў і стажы працы не менш за 25 гадоў. Права на датэрміновую прафесійную пенсію трактарысты-машыністы набываюць пры наяўнасці не менш за палову неабходнага прафесійнага стажу, сфармаванага з 1 студзеня 2009 г. (10 гадоў).

У адпаведнасці з Палажэннем аб крытэрыях ацэнкi ўмоў працы для асобных катэгорый работнікаў і (або) асаблівасцяў (відаў) выконваемых работ для мэт прафесійнага пенсійнага страхавання і парадку іх прымянення, зацверджаным пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 9 кастрычніка 2008 г. № 1490, крытэрыямі ацэнкі умоў працы для мужчын - трактарыстаў-машыністаў сельскагаспадарчай вытворчасці з'яўляюцца: 1) непасрэдная занятасць у вытворчасці сельскагаспадарчай прадукцыі на працягу поўнага працоўнага дня, у тым ліку: выкананне работ на трактарах і іншых самаходных сельскагаспадарчых машынах на працягу поўнага сезона сельскагаспадарчых работ; выкананне іншых работ на стацыянарных і прычапных устаноўках і агрэгатах, па рамонце сельскагаспадарчай тэхнікі, на жывёлагадоўчых фермах у міжсезонны перыяд; 2) занятасць не менш чым на поўную стаўку (аклад).

Прафесійны стаж залічваецца пры ўмове выплаты працадаўцам узносаў на прафесійнае пенсійнае страхаванне.

Такім чынам, пры наяўнасці ў трактарыста-машыніста пасля 1 студзеня 2009 г. прафесійнага стажу 10 гадоў і больш права на працоўную пенсію па ўзросту за работу з асаблівымі ўмовамі працы ў адпаведнасці з пунктам «д» артыкула 12 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні" адсутнічае. Аднак набываецца права на датэрміновую прафесійную пенсію ў адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь "Аб прафесійным пенсійным страхаванні».

 

Пытанне: У снежні 2014 пераехаў у Беларусь на пастаяннаежыхарства з Азербайджана. У лістападзе 2015 споўніцца 60 гадоў. Ці будзе залічаны ў стаж перыяд працы ў Азербайджанскай Рэспубліцы? 

 

 Адказ: 15 ліпеня 2014 г. ўступіла ў сілу Пагадненне паміж Урадам Рэспублікі Беларусь і Урадам Азербайджанскай Рэспублікі аб супрацоўніцтве ў галіне пенсійнага забеспячэння. Пагадненне распаўсюджваецца на грамадзян Рэспублікі Беларусь і грамадзян Азербайджанскай Рэспублікі, якія пражываюць на тэрыторыі Беларусі (пастаянна) або Азербайджана (пастаянна або часова). Паводле Пагаднення прызначэнне (падлік) і выплата працоўных пенсій ажыццяўляецца:

- за перыяды стажу працы (страхавога стажу) на тэрыторыях Рэспублікі Беларусь і Азербайджанскай Рэспублікі пасля 31 снежня 1991 г. - дзяржавай, на тэрыторыі якога працякала праца. Пры гэтым выплата пенсіі ажыццяўляецца па месцы жыхарства грамадзяніна.

- за перыяды стажу працы (страхавога стажу) па 31 снежня 1991 года на тэрыторыі дзяржаў былога СССР - дзяржава, на тэрыторыі якой пражывае грамадзянін у момант звароту за пенсіяй. Пры прызначэнні пенсіі кожная дзяржава прымяняе палажэнні нацыянальнага заканадаўства. Такім чынам, грамадзяніну за перыяды працы на тэрыторыі Азербайджанскай Рэспублікі пасля 31 снежня 1991 г. пенсію будзе прызначаць і выплачваць кампетэнтны орган Азербайджана. Пагадненне з Азербайджанам.

 

Пытанне: У ліпені 2016 пераехаў на пастаяннае жыхарства ў Рэспубліку Беларусь з Казахстана. Атрымліваў пенсію па інваліднасці 2 групы, інваліднасць устаноўлена бестэрмінова. Ці маю права на далейшую выплату пенсіі па новым месцы жыхарства.

 

 Адказ:Грамадзянам Рэспублiкi Беларусь, замежным грамадзянам і асобам без грамадзянства, якія пастаянна пражываюць на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь і якія з'яўляюцца інвалідамі, даюцца льготы і гарантыі, прадугледжаныя заканадаўствам Рэспублікі Беларусь аб сацыяльнай абароне інвалідаў. Згодна з артыкулам 8 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб сацыяльнай абароне інвалідаў у Рэспубліцы Беларусь» прызнанне асобы інвалідам ажыццяўляецца медыка-рэабiлiтацыйнымi экспертнымі камісіямі (далей - МРЭК).

У прыватнасці, МРЭК ўсталёўваюцца факт наяўнасці інваліднасці, група (ступень страты здароўя ў дзяцей), прычына, дата наступлення і час інваліднасці, з вынясеннем заключэння па форме, якая зацвярджаецца Мiнiстэрствам аховы здароўя Рэспублiкi Беларусь. Падстаў для прыняцця адпаведных рашэнняў па медыцынскіх даведках (высновах) аб факце наяўнасці, прычыне, групе, даце наступлення і тэрміне інваліднасці, выдадзеных за межамі Рэспублікі Беларусь, не маецца.

З улікам выкладзенага, для вырашэння пытання аб пенсійным забеспячэнні неабходна выдадзенае ў Рэспубліцы Беларусь ва ўстаноўленым парадку заключэнне МРЭК.

 

Пытанне: Працаваў у Літве з 1993 года па 1999 год. Ці будзе залічаная ў стаж праца на тэрыторыі Літвы пры прызначэнні пенсіі.

 

 Адказ: Дагаворам паміж Рэспублікай Беларусь і Літоўскай Рэспублікай аб сацыяльным забеспячэнні ад 4 лютага 1999 г. (дзейнічае з 15 снежня 1999г.) прадугледжана прызначэнне пенсій па прынцыпе «прапарцыянальнасці», гэта значыць кожная дзяржава вылічвае і выплачвае частку сваёй пенсіі або поўны памер пенсіі , адпаведнай страхавому (працоўнаму) стажу, набытаму на яго тэрыторыі пасля 1 студзеня 1992 г. за страхавы(працоўны) стаж, набыты да 1 студзеня 1992 г., на тэрыторыі дзяржаў, якія ўваходзілі ў склад СССР, пенсію выплачвае тая дзяржава, на тэрыторыі якойпражывае грамадзянін у момант звароту за прызначэннем пенсіі. Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Літоўскай Рэспублікай аб сацыяльным забеспячэнні.

 

Пытанне: выходжу на пенсію ў студзені 2019 г. за які перыяд будзе улічаны мой заробак для вылічэння пенсіі і ці можна ўключыць у яго найбольш выгадны мне перыяд (да 1992 года)?

Адказ: у 2019 годзе заробак для вылічэння пенсіі будзе вызначацца

за апошнія 25 гадоў запар стажу працы, але не больш чым за фактычна існуючы стаж працы. Таму калі Вы маеце працяглы стаж работы (больш за 25 гадоў) без перапынкаў і працягнеце працаваць да звароту па пенсію, то заробак для вылічэння Вашай пенсіі будзе ўлічвацца пачынаючы з 1994 года. Больш ранні перыяд можа быць улічаны толькі калі мелі месца перапынкі ў працы і іншай дзейнасці, улічваемай ў стаж працы (з улікам іх працягласці).
Пытанне: атрымліваю пенсію з нагоды страты карміцеля за памерлую маці. У ліпені 2019 году мне споўніцца 18 гадоў. Планую навучанне ва ўстанове адукацыі ў Польшчы. Ці будзе мне працягнутая выплата пенсіі ў перыяд навучання за мяжой?
Адказ: права на пенсію з выпадку страты кармiцеля дзецям памерлага карміцеля ва ўзросце ад 18 да 23 гадоў прадастаўляецца пры ўмове атрымання адукацыі (у дзённай форме) у Рэспубліцы Беларусь або за межамі Рэспублікі Беларусь у адпаведнасці з міжнароднымі дамовамі Рэспублікі Беларусь, г.зн. накiраваным на навучанне ў замежную дзяржаву ў рамках міжнароднай дамовы.
Якія навучаюцца за межамі Рэспублікі Беларусь па іншых падставах (па ўласнай ініцыятыве, у рамках міжвузаўскага дагавора з замежнай арганізацыяй) пенсія па нагоды страты карміцеля не назначаецца і не выплачваецца. Таму ў выпадку Вашага паступлення для атрымання адукацыі ва ўстанову адукацыі Рэспублікі Польшча пенсія па нагоды страты карміцеля Вам выплачвацца не будзе.
Пытанне: перыяд з 1995 года па 2000 год з'яўлялася індывідуальным прадпрымальнікам, спраўна плаціла ўсе падаткі. Адлічэнні ў пенсійны фонд не рабіла, бо не было такога абавязку. Чаму мне пры прызначэнні пенсіі не залічваюць гэты перыяд?
Адказ: згодна з артыкулам 51 Закона "Аб пенсійным забеспячэнні" перыяды прадпрымальніцкай дзейнасці залічваюцца ў стаж працы для прызначэння працоўных пенсій пры ўмове, што на працягу гэтых перыядаў ажыццяўлялася выплата абавязковых страхавых узносаў у бюджэт дзяржаўнага пазабюджэтнага фонду сацыяльнай абароны насельніцтва Рэспублікі Беларусь згодна з заканадаўствам аб дзяржаўным сацыяльным страхаванні. Зыходзячы з названай нормы, перыяды прадпрымальніцкай дзейнасці без выплаты абавязковых страхавых узносаў у стаж працы не залічваюцца.
                                                          

Пытанне: ці ўплывае на памер пенсіі бесперапынны стаж працы на адным прадпрыемстве?

Адказ
: не, не ўплывае. Пры вылічэнні памеру пенсіі ўлічваецца працягласць наяўнага стажу працы.
                                                      

Пытанне: дата майго нараджэння - 15 студзеня 1960 года. Калі я змагу аформіць пенсію па ўзросце?

Адказ
: пенсія па ўзросце Вам можа быць прызначана не раней дасягнення ўзросту 63 гадоў.
                                                       

Пытанне: з 2014 года я атрымліваю пенсію па ўзросту. Цяпер мне далі 2 групу інваліднасці і з сацабароны прыйшоў ліст з просьбай прыйсці і напісаць заяву аб пераходзе на пенсію па інваліднасці. Ці могуць перавесці мяне на пенсію па 2 групе без маёй заявы і з якой даты?

Адказ:
перавод з аднаго віду пенсіі на іншы можа быць выкананы толькі на падставе адпаведнай заявы пенсіянера. Перавод выконваецца з дня падачы заявы з усімі неабходнымі дакументамі (калі іх няма ў пенсійным справе).
                                                   

Пытанне: 16 гадоў адслужыў у войску, пасля 12 гадоў працаваў на грамадзянцы. Па стану здароўя працягваць працу не змог (група інваліднасці не ўсталяваная). Збіраюся на пенсію ў наступным годзе. Ці будзе яна мне прызначана?

Адказ
: у Вашым выпадку можа быць разгледжана пытанне аб прызначэнні пенсіі па ўзросце па нормах Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 29 чэрвеня 2017 г. № 233. Згодна з палажэннямі дадзенага Указа працоўная пенсія па ўзросце прызначаецца грамадзянам, якія маюць не менш за 10 гадоў стажу працы з выплатай узносаў, 25/20 гадоў (у мужчын / жанчын адпаведна) агульнага стажу, уключаючы не менш за 10 каляндарных гадоў ваеннай службы (без уліку сацыяльнага водпуску па догляду за дзецьмі). Пры наяўнасцi права на гэтую пенсію яе памер будзе залежаць ад працягласці стажу
працы і велічыні заробку (за ўсталяваны перыяд) да выхаду на пенсію.
                                                 

Пытанне: спачатку сваёй педагагічнай дзейнасці ў перыяд з 1980 года па 1984 год працаваў у сярэдняй школе на пасадзе настаўніка інфарматыкі на 0,5 стаўкі. Ці будзе мне залічаны ў спецыяльны стаж для прызначэння пенсіі за выслугу гадоў як педагогу названы перыяд работы?

Адказ
: у адпаведнасці з артыкулам 53 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні" ў спецыяльны стаж працы для прызначэння пенсіі за выслугу гадоў залічваецца час, на працягу якога работнік поўны працоўны дзень непасрэдна быў заняты выкананнем работ, якія даюць права на такую пенсію, а таксама перыяды часовай непрацаздольнасці і час, на працягу якога за працаўніком ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку захоўвалася сярэдняя зарабатная плата. Такім чынам, час працы на 0,5 стаўкі не ўключаецца ў названы спецыяльны стаж.

Пытанне: мне 46 гадоў, з 2002 года пражываю і працую на тэрыторыі Вялікабрытаніі. З'яўляюся грамадзянкай Рэспублікі Беларусь. З якога ўзросту мне належыць пенсія і колькі працоўнага стажу патрабуецца для прызначэння пенсіі? Ці будзе стаж зароблены на тэрыторыі Вялікабрытаніі залічвацца ў агульны стаж, калі не, што можна зрабіць у дадзенай сітуацыі.


Адказ: пытанні пенсійнага забеспячэння ў Рэспубліцы Беларусь рэгулююцца Законам Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні". Згодна з указаным Законам ў Рэспубліцы Беларусь права на пенсійнае забеспячэнне прадастаўляецца толькі грамадзянам, якія пастаянна пражываюць на яе тэрыторыі. Пры прызначэнні пенсіі па нормах гэтага Закона стаж працы за межамі Рэспублікі Беларусь не ўлічваецца. Іншы парадак пенсіявання грамадзян, у прыватнасці ўстанаўлівае прызначэнне пенсій кожнай дзяржавай за стаж працы на яго тэрыторыі, можа быць прадугледжаны міжнароднымі дагаворамі (пагадненнямі), заключанымі Рэспублікай Беларусь з іншымі дзяржавамі ў галіне сацыяльнага (пенсійнага) забеспячэння. Дагавора (пагаднення) у галіне пенсійнага забеспячэння ў Рэспублікі Беларусь з Вялікабрытаніяй не мае i яго заключэнне ў бліжэйшы час не плануецца.


Пытанне: Ці будзе захаваны пенсійны ўзрост для працуючых у шкодных умовах працы?

Адказ: Узрост для льготнай пенсіі, як і агульны пенсійны ўзрост, будзе паступова павялічвацца - на 3 гады, па 6 месяцаў у год. Гэта значыць, пенсіі за работу ў асаблівых умовах працы захаваюцца. Таксама захаваецца працягласць спецыяльнага стажу, патрэбнага для назначэння льготнай пенсіі.


Пытанне: Я дасягаю пенсійнага ўзросту - 60 гадоў - у снежні 2016 года, збіраюся адразу ж прызначыць пенсію. З 1 студзеня 2017 года пенсійны ўзрост павышаецца на 6 месяцаў. Ці могуць мне ў студзені 2017 года спыніць выплачваць пенсію, прызначаную ў снежні 2016 года, пакуль я яшчэ не дасягну «новага» пенсіённага ўзросту 60 гадоў 6 месяцаў?

Адказ: Нормы аб павышэнні агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту будуць закранаць тых, хто яшчэ «не прыйшоў» па пенсію па ўзросту, і не закранаюць пенсіянераў, каму такія пенсіі ужо прызначаныя.
Гэта значыць, выплата ўжо прызначаных пенсій па ўзросту будзе працягнутая, нават калі пенсіянер не дасягнуў «новага» пенсіённага ўзросту.


Пытанне: Як вызначыць дату, калі ўзнікне права выхаду на пенсію на агульных падставах?

Адказ: Для вызначэння даты ўзнікнення права на пенсію аналізуецца сукупнасць акалічнасцяў: дата дасягнення грамадзянінам агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту, які дзейнічае ў год звароту па пенсію, наяўнасць патрабаванага на гэтую дату страхавога стажу. Таксама важна дата звароту па пенсію: у перыяд з 2017 года па 2022 год штогод з 1 студзеня пенсійны ўзрост будзе павялічвацца на 6 месяцаў.


Пытанне: Атрымліваю пенсію па ўзросту пры стажы работы 39 гадоў і індывідуальным каэфіцыенце заробку 1,4. Мне ўсталявана 2 група інваліднасці з прычыны агульнага захворвання. Я звярнулася з заявай аб прызначэнні пенсіі па інваліднасці, але мне сказалі, што памер маёй пенсіі не зменіцца. Ці так гэта?

Адказ: Згодна з артыкулам 31 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні" пенсія па інваліднасці інвалідам 2 групы прызначаецца ў памеры 65 працэнтаў заробку, прынятага для вылічэння пенсіі. Калі ў інваліда 2 групы маецца стаж працы, неабходны для прызначэння пенсіі па ўзросту, то пенсія па інваліднасці прызначаецца ў памеры пенсii па ўзросту пры адпаведным стажы працы.
З улікам гэтага палажэнні заканадаўства пенсія па інваліднасці Вам будзе прызначаная ў памеры пенсіі па ўзросту пры стажы 39 гадоў, гэта значыць памер выплаты не зменіцца.

Пытанне: Які мінімальны стаж працы патрабуецца для працоўнай пенсіі па ўзросце?

Адказ: Працягласць мінімальнага стажу работы для назначэння працоўнай пенсіі па ўзросту або за выслугу гадоў залежыць ад года, у якім будуць прызначацца такія пенсіі. Пры прызначэнні пенсіі ў 2016 годзе неабходна мець не менш за 15 гадоў 6 месяцаў стажу працы з выплатай абавязковых страхавых узносаў у бюджэт дзяржаўнага пазабюджэтнага фонду сацыяльнай абароны насельніцтва Рэспублікі Беларусь (далей - страхавы стаж). Пачынаючы з 1 студзеня 2017 г. страхавой стаж штогод з 1 студзеня будзе павялічвацца на 6 месяцаў да 20 гадоў. Таму, калі пенсія будзе прызначацца ў 2017 годзе, то спатрэбіцца ўжо 16 гадоў страхавога стажу, у 2018 годзе - 16 гадоў 6 месяцаў і г.д. Пры прызначэнні пенсіі ў 2025 годзе і пазней спатрэбіцца наяўнасць страхавога стажу не менш за 20 гадоў.
Для прызначэння датэрміновых пенсій бацькам дзяцей-інвалідаў (інвалідаў з дзяцінства); шматдзетным маці, якія нарадзілі пяць і больш дзяцей і выхавалі іх да 8-гадовага ўзросту; інвалідам з дзяцінства; інвалідам вайны; маці ваеннаслужачых, смерць якіх звязана з выкананнем абавязкаў ваеннай службы; ліліпутам і карлікам патрабуецца 5 гадоў страхавога стажу.
Страхавой стаж - гэта праца, прадпрымальніцкая і іншая дзейнасць з выплатай абавязковых страхавых узносаў.
У страхавой стаж не залічваюцца перыяды водпуску па догляду за дзіцем, ваеннай службы (службы), вучобы і іншыя, калі абавязковыя страхавыя ўзносы не выплачваліся. Аднак такія перыяды ўлічваюцца ў агульны стаж для падліку памеру пенсіі. Такім чынам, калі патрабаваны страхавой стаж маецца і, адпаведна, пенсія можа быць прызначаная, то для падліку памеру гэтай пенсіі будуць улічаны таксама перыяды адпачынку па догляду за дзіцем, ваеннай службы (службы), вучобы і іншыя.
Пры адсутнасці патрабаванага страхавога стажу прызначаецца сацыяльная пенсія. З 2015 года такая пенсія прызначаецца жанчынам не маладзей 60 гадоў, мужчынам - 65 гадоў.


Пытанне: Ці будуць перыяды работы, калі страхавыя ўзносы ў Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва працадаўцам ня выплачваліся або выплачваліся ў няпоўным аб'ёме, залічаны ў стаж для прызначэння пенсіі?

Адказ: Для большасці працадаўцаў ўнёсак на пенсійнае страхаванне ў бюджэт дзяржаўнага пазабюджэтнага фонду сацыяльнай абароны насельніцтва Рэспублікі Беларусь устаноўлены ў памеры 28 працэнтаў ад фонду заработнай платы, для работнікаў - 1 працэнт заробку. Перыяды работы, на працягу якіх выплата страхавых узносаў не выраблялася хоць бы адной з бакоў, не падлягаюць уключэнню ў стаж. Гэта значыць, у такой сітуацыі ў работніка пенсійныя правы не фармуюцца.
Пры выплаце узносаў з улікам заработнай платы ніжэй усталяванай у рэспубліцы мінімальнай праіндэксавалі заработнай платы стаж будзе скарэктаваны ў бок змяншэння ў адпаведнасці з часткай першай артыкула 51 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні".
Для таго, каб максімальна засцерагчы сябе ад такіх непрыемных «сюрпрызаў» пры афармленні пенсіі, рэкамендуем работнікам карыстацца сваім правам на атрыманне інфармацыі аб выплаце за іх абавязковых страхавых узносаў. Па гэтым пытанні можна звяртацца ў раённы аддзел Фонду па месцы жыхарства або па месцы знаходжання арганізацыі.


Пытанне: Хто можа разлічваць на прызначэнне пенсіі па ўзросце датэрмінова ў выпадку звальнення?

Адказ: Датэрмінова, але не раней чым за адзін год да дасягнення агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту, можа быць прызначаная пенсія пры прызнанні грамадзяніна беспрацоўным і наяўнасці ў яго права на атрыманне дапамогі па беспрацоўі на працягу не менш чым 52 каляндарных тыдняў. Права на датэрміновую пенсію па ўзросце са згоды заяўніка вызначае ўпраўленне па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне толькі пры адсутнасці магчымасці яго працаўладкавання.
Таксама прызначэнне пенсіі па ўзросце датэрмінова з'яўляецца адной з гарантый для грамадзян, звольненых у сувязі з ліквідацыяй арганізацыі. У дадзеным выпадку права на датэрміновую пенсію па ўзросце са згоды заяўніка таксама вызначае ўпраўленне па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне толькі пры выкананні ў сукупнасці наступных умоў: ліквідацыя арганізацыі, прызначэнне дапамогі па беспрацоўі, адсутнасць магчымасці для працаўладкавання і ўзрост - не раней чым за два гады да дасягнення устаноўленага заканадаўствам ўзросту, які дае права на пенсію.
Звяртаем увагу, што абавязковай умовай і ў адным і іншым выпадках для прызначэння датэрміновай пенсіі з'яўляецца адсутнасць магчымасці працаўладкавання. Пад магчымасцю ці немагчымасцю працаўладкавання ў дадзеным выпадку варта разумець наяўнасць на рынку працы патрэбы адпаведнай прафесійнай прыдатнасці беспрацоўнага, узроўню яго прафесійнай падрыхтоўкі, стану здароўя, стажу і вопыту работы па ранейшай прафесіі (спецыяльнасці), пасады, а таксама прыняцце ім самім мер па пошуку падыходнай працы пры садзейнічанні органаў па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне.


Пытанне: Чаму тэмпы росту працоўных пенсій, вылічаных у мінімальных памерах, адрозніваюцца ад росту іншых працоўных пенсій?

Адказ: У адпаведнасці з заканадаўствам мінімальныя працоўныя пенсіі лiчацца з ужываннем двух велічынь: (1) бюджэту пражытачнага мінімуму ў сярэднім на душу насельніцтва (БПМ) і (2) сярэдняй заработнай платы работнікаў у рэспубліцы. Прымяненне БПМ, як мінімальнай гарантыі, абумоўлена тым, што пры нізкіх паказчыках стажу і заробку пенсіі, вылічаныя з заробку па агульных правілах, былі б нікчэмнымі.
У мінімальнай пенсіі кожная складовая (па БПМ і на заробку) індэксуецца асобна, згодна паказчыку яе росту. Паколькі тэмпы росту заработнай платы, як правіла, апярэджваюць рост БПМ, сукупны адсотак павелічэння мінімальных працоўных пенсій пры пераразліку некалькі адстае ад адсотка павелічэння іншых працоўных пенсій, вылічаных толькі з заробку. Але паколькі мінімальныя пенсіі пераглядаюцца часцей, чатыры разы на год (з 1 лютага, 1 мая, 1 жніўня і 1 лістапада), працэнт росту ўсіх пенсій у цэлым за год практычна аднолькавы.

Пытанне: Ці gрадугледжана пенсiйным заканадаўствам магчымасць павелічэння пенсіі ў сувязі з яе неатрымання?

Адказ: Так. Такая магчымасць прадугледжана заканадаўствам для асоб, якія маюць стаж працы не менш за 20/25 гадоў (адпаведна ў жанчын і мужчын), калі яны працягнулі працаваць пасля дасягнення агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту без атрымання прызначанай пенсіі.
За першы поўны год працы без атрымання прызначанай пенсіі яна будзе павялічана на 6 працэнтаў заробку, прынятага для яе вылiчэння, за другі - на 8 працэнтаў, за трэці - на 10 працэнтаў, за чацвёрты - на 12 працэнтаў, за пяты і кожны наступны год - на 14 адсоткаў. Калі праца без атрымання прызначанай пенсіі працягвалася менш поўнага года, то для павелічэння ўлічваюцца кожныя поўныя два месяцы працы (памер павелічэння складае 1 працэнт заробку за кожныя два месяцы). Пры гэтым пенсія максімальным памерам (75 працэнтаў заробку) не абмяжоўваецца (артыкул 231 Закона «Аб пенсійным забеспячэнні», Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 18 сакавіка 2012 г. № 136).
У выніку за 5 гадоў працы без атрымання пенсіі яе памер павялічыцца ў 1,7 - 2 разы. Адмова ад атрымання пенсіі афармляецца адпаведнай заявай.
Такім чынам, выбар - атрымліваць пенсію ў перыяд работы або не атрымліваць з тым, каб яе павялічыць - за пенсіянерам.


Пытанне: Па дасягненню 50-гадовага ўзросту прызначаная датэрміновая пенсія па ўзросце як шматдзетнай маці. Ці будзе ўлічана час працы пасля прызначэння пенсіі для яе вылічэння?

Адказ: Калі ў перыяд работы пенсіянер атрымліваў пенсію, то гэты час не будзе ўлічвацца ў стаж для вылічэння пенсіі. Гэтае правіла замацавана ў частцы 4 артыкула 51 і артыкуле 66 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні". Паводле дадзеных нормам час працы пасля прызначэння пенсіі па ўзросту, у тым ліку датэрміновай (напрыклад, за работу з асаблівымі ўмовамі працы, шматдзетнай маці, маці дзіцяці-інваліда і г.д.), залічваецца ў стаж для падліку памеру пенсіі, калi пенсiянер не атрымліваў пенсію ў гэты перыяд.


Пытанне: Падчас летніх вакацый працаваў у калгасе. Як будзе залічвацца ў стаж адпрацаваны час пры ўмове, што ёсць дакументы пра колькасць адпрацаваных працадзён?

Адказ: Па агульных правілах працоўны стаж для прызначэння пенсій лiчыцца з дня прыёму на працу па дзень звальнення з працы.
Асаблівы парадак вылічэння стажу усталяваны для членаў калгаса: праца да 1 студзеня 1966 г. у якасці члена калгасу на працягу каляндарнага года залічваецца за год стажу незалежна ад колькасці адпрацаванага часу і выпрацоўкі устаноўленага мiнiмуму працоўнага ўдзелу. На асоб, якія прыцягваліся да выканання часовых работ у калгасе, у тым ліку школьнікаў, якія працавалі ў калгасе падчас летніх вакацый, але не з'яўляліся сябрамі калгаса, гэты парадак заліку ў стаж часу працы ў калгасе не распаўсюджваецца. Ім стаж вылічаецца ў агульным парадку па фактычнай працягласці працы.


Пытанне: На якіх умовах прызначаецца пенсія грамадзянам, якія працавалі ў раёнах Крайняй Поўначы і прыраўнаваных да іх мясцовасцях?

Адказ: У мэтах захавання гарантый, устаноўленых заканадаўствам СССР для якія працавалі на Крайняй Поўначы і ў мясцовасцях, прыраўнаваных да раёнаў Крайняй Поўначы, пунктам 4 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб парадку ўвядзення ў дзеянне Закона Рэспублікі Беларусь" Аб пенсійным забеспячэнні »прадугледжана права выхаду на пенсію на 5 гадоў раней дасягнення агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту асобам, прапрацаваў да дня ўвядзення ў дзеянне Закона (1 студзеня 1993 г.) не менш за 15 каляндарных гадоў у раёнах Крайняй Поўначы ці не менш за 20 каляндарных гадоў у мясцовасцях, прыраўнаваных да гэтых раёнах.
Асобы, не выпрацавалі да 1 студзеня 1993 г. стаж названай працягласці, права на датэрміновую пенсію па ўзросце за работу на Крайняй Поўначы і ў прыраўнаваных да яго мясцовасцях у Рэспубліцы Беларусь не маюць. Пенсія ім прызначаецца па дасягненні агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту.
Што датычыцца льгот паводле падліку стажу работы ў раёнах Крайняй Поўначы і прыраўнаваных да іх мясцовасцях, то пенсійнае заканадаўства іх не ўтрымлівае. Льготнае падлік «паўночнага» стажу было адменена яшчэ з 1 студзеня 1992 г. Закона СССР ад 15 мая 1990 г. «Аб пенсійным забеспячэнні грамадзян у СССР».


Пытанне: Ці залічваецца ў стаж для прызначэння пенсіі ў Беларусі перыяды працы ў Латвіі?

Адказ: З 28 верасня 2010 г. уступіў у сілу Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Латвійскай Рэспублікай аб супрацоўніцтве ў галіне сацыяльнага забеспячэння ад 29 лютага 2008 г.
Згодна з артыкулам 8 названага Дагавора кожны з Бакоў Вылічвае і выплачвае пенсію толькі на падставе страхавога (працоўнага) стажу, назапашанага на яе тэрыторыі. Падлік памеру пенсіі вырабляецца ў адпаведнасці з палажэннямі Дагавора і заканадаўства Бакоў.
Такім чынам, за стаж, набыты на тэрыторыі Латвіі, у тым ліку да распаду СССР, пенсію будзе прызначаць і выплачваць кампетэнтнае ўстанова Латвіі.


Пытанне: Якая перыядычнасць выплаты пенсій прызначаных па нормам Дамовы паміж Рэспублікай Беларусь і Расійскай Федэрацыяй аб супрацоўніцтве ў галіне сацыяльнага забеспячэння?

Адказ: Экспарт пенсій па паказаным Дамове ажыццяўляецца штоквартальна ў апошнім месяцы квартала. Змяненне дадзенага парадку не плануецца.


Пытанне: Як пацвердзіць заробак за перыяд работы да 1 студзеня 2003 г., неабходны для прызначэння пенсіі, калі дакументы аб заробку працадаўцам згубленыя?
Адказ: У адпаведнасці з заканадаўствам вызначэнне заробку для вылічэння пенсіі за перыяды работы да 1 студзеня 2003 г. вырабляецца па даведках аб заробку, што выдаюцца працадаўцам на падставе асабовых рахункаў і іншых дакументаў аб налічанай і выплачанай работніку заработнай плаце. У выпадку спынення дзейнасці працадаўцы даведка аб памеры заробку выдаецца яго правапераемнікам, архівам, органам, які ажыццяўляе дзяржаўную рэгістрацыю юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў, або арганізацыяй, у якой знаходзяцца на захоўванні бухгалтарскія дакументы.
Пры адсутнасці магчымасці атрымання дакументаў, якія пацвярджаюць памер налічанай і выплачанай заработнай платы, грамадзянін мае права звярнуцца ў суд з заявай аб устанаўленні факта атрымання ім заработнай платы ў канкрэтным перыядзе ў пэўным памеры. Пры гэтым факт і прычыны не захаванасці дакументаў аб заробку павінны быць пацверджаны арганізацыяй, у якой працякала праца, (правапераемнікам) і архіўных установай.Пры разглядзе пытання аб усталяванні памеру атрыманай работнікам заработнай платы для мэт пенсійнага забеспячэння суд прымае да ўвагі любыя сродкі даказвання, прадугледжаныя кіраўніком 22 Грамадзянскага працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь. У прыватнасці, памер заробку можа пацвярджацца выпіскай з штатнага раскладу аб акладзе па адпаведнай пасадзе, дадзенымі камсамольскага і партыйнага квіткоў з адзнакамі аб выплаце узносаў, разліковымі кніжкамі (лісткамі). Ацэнка прадстаўленых доказаў - гэта кампетэнцыя суда. Пры гэтым для ацэнкі дакладнасці заяўленых грамадзянінам звестак аб узроўні атрыманай заработнай платы судом могуць выкарыстоўвацца размешчаныя на сайце Белстата (http://www.belstat.gov.by) зводныя статыстычныя дадзеныя аб намінальнай налічанай заработнай плаце па рэспубліцы і яе рэгіёнах у разрэзе галін эканомікі (пачынаючы з 1990 года). Гэтыя паказчыкі не з'яўляюцца пацвярджэннем памеру заработнай платы работніка, які звярнуўся ў суд.
Рашэнне суда аб устанаўленні факту атрымання грамадзянінам заробку ў пэўным памеры ў канкрэтным перыядзе прымаецца для вылічэння пенсіі.


Пытанне: Мой муж памёр. Ён атрымліваў нядрэнную пенсію. Ці магу я разам са сваёй пенсіяй атрымліваць яго пенсію?

Адказ: Заканадаўствам не прадугледжана магчымасць выплаты жонцы пенсіі, якая належала б яе мужу. Пры пэўных умовах (непрацаздольнасць, знаходжанне на утрыманьні і інш.) Ёй можа быць прызначаная пенсія па нагоды страты карміцеля. Пры гэтым згодна з артыкулам 6 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні" (далей - Закон) асобам, якiя маюць адначасова права на розныя дзяржаўныя пенсii, прызначаецца адна пенсія па іх выбару.
Згодна з артыкулам 38 Закона пенсія па нагоды страты карміцеля прызначаецца на кожнага непрацаздольнага члена сям'і ў памеры 40 працэнтаў заробку карміцеля, прынятага для вылічэння пенсіі (артыкул 56 Закона), але не менш за 100 працэнтаў мiнiмальнага памеру пенсii па ўзросту (артыкул 23 Закона).
У прадугледжаных заканадаўствам выпадках да пенсіі ўстанаўліваюцца надбаўкі і павышэнні.
За больш падрабязнай кансультацыю ў дачыненні да канкрэтнай сітуацыі на падставе дакументаў пенсійнай справы рэкамендуем звярнуцца ва ўпраўленне па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне.

Пытанне: Чуў, што са жніўня 2014 г. унесены змены ў пенсійнае заканадаўства. Якія змены закранулі нормаў, якія рэгулююць пытанні прызначэння пенсій па ўзросце за работу з асаблівымі ўмовамі працы?

Адказ: З 1 жніўня 2014 г. уступіў у сілу Закон Рэспублікі Беларусь ад 14 ліпеня 2014 г. №190-З "Аб унясенні дапаўненняў і змяненняў у некаторыя законы Рэспублікі Беларусь па пытаннях пенсійнага забеспячэння».
Са згаданай даты права на пенсію па ўзросце за работу з асаблівымі ўмовамі працы па спісах № 1 і № 2 у адпаведнасці з пунктамі "а" і "б" (у тым ліку ў адпаведнасці з часткамі другімі названых пунктаў) артыкула 12 Закона Рэспублікі Беларусь « Аб пенсiйным забеспячэннi "(далей - Закон) захоўваецца толькі за работнікамі, якія да 1 студзеня 2009 г. выпрацавалі не менш за палову поўнага стажу работы з асаблiвымi ўмовамi працы, патрэбнага для назначэння датэрміновай пенсіі.
Такім чынам, права на пенсію па ўзросце за работу з асаблівымі ўмовамі працы па спісе № 1 ўзнікае пры наяўнасці спецыяльнага стажу, што дае права на такую пенсію, сфармаванага за перыяды работы да 1 студзеня 2009, у мужчын працягласцю не менш за 5 гадоў, у жанчын - не менш за 3 гады 9 месяцаў; па спісе № 2 - пры наяўнасці спецыяльнага стажу, сфармаванага за перыяды работы да 1 студзеня 2009, у мужчын працягласцю не менш за 6 гадоў 3 месяцаў, у жанчын - не менш за 5 гадоў.
   Пенсіі па ўзросце за работу з асаблівымі ўмовамі працы па іншых падставах (пункты "в" - «з» часткі першай артыкула 12 Закона i артыкул 13 Закона) і пенсіі за выслугу гадоў (артыкулы 47-49, 49-2 Закона) пры захаванні ўмоў , прадугледжаных заканадаўствам, прызначаюцца асобам, якiя не маюць права на датэрміновую прафесійную пенсію, г.зн. калі працягласць прафесійнага стажу складае менш за палову неабходнага.

Пытанне: куды звярнуцца за прызначэннем пенсіі па ўзросце грамадзяніну Расіі, які пражывае ў Беларусі і які мае від на жыхарства? 

Адказ: звяртацца варта ва ўпраўленне па месцы жыхарства ў Беларусі. Пры неабходнасці прызначэння пенсіі Расійскай Федэрацыяй адпаведныя дакументы гэтым кіраваннем будуць накіраваныя ў тэрытарыяльны орган Пенсійнага Фонду Расійскай Федэрацыі. 

Пытанне: пражываю ў Латвіі, планую пераехаць у Беларусь на пастаяннае жыхарства. Што будзе з маёй пенсіяй? 

Адказ: з улікам палажэнняў Дагавору паміж Беларуссю і Латвіяй аб супрацоўніцтве ў галіне сацыяльнага забеспячэння ад 29.02.2008г. у сувязі з пераездам на пастаяннае жыхарства ў Беларусь прызначаная латвійская пенсія будзе пераводзіцца па месцы жыхарства ў Беларусі. Выплата будзе ажыццяўляцца раз у квартал у апошнім месяцы квартала шляхам залічэння на рахунак, адкрыты ў банку, у нацыянальнай валюце РБ - г.зн. у беларускіх рублях. Пасля пераезду на пастаяннае жыхарства ў Беларусь па пытанні пераводу пенсіі з Латвіі неабходна звярнуцца ў упраўлення па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне па месцы жыхарства. 

Пытанне: мне 54 гады, стаж працы - больш за 30 гадоў. Нядаўна пераехала на пастаяннае жыхарства ў Ізраіль. Ці будзе мне па дасягненні агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту прызначана пенсія ў Беларусі?  

Адказ: у адпаведнасці з арт. 1 Закона РБ «Аб пенсійным забеспячэнні» права на дзяржаўнае пенсійнае забеспячэнне ў Беларусі маюць грамадзяне, якія пастаянна пражываюць на тэрыторыі рэспублікі. Іншыя правілы могуць быць прадугледжаны міжнароднымі дамовамі РБ. Паміж Беларуссю і Ізраілем дамовы ў галіне пенсійнага забеспячэння адсутнічаюць. Такім чынам, падстаў для прызначэння пенсіі ў Беларусі не маецца. 

Пытанне: з'яўляюся інвалідам 2 групы, зарэгістраваны ІП. Ці будзе час такой дзейнасці залічаны ў стаж працы для прызначэння пенсіі, калі ад выплаты страхавых узносаў у ФСАН я вызвалены? 

Адказ: згодна з арт. 51 Закона «Аб пенсійным забеспячэнні» перыяды прадпрымальніцкай дзейнасці залічваюцца ў стаж працы толькі пры ўмове, што на працягу гэтых перыядаў ажыццяўлялася выплата абавязковых страхавых узносаў у адпаведнасці з заканадаўствам аб дзяржаўным сацыяльным страхаванні. Для ІП, якія з'яўляюцца атрымальнікамі песій, заканадаўствам устаноўлены добраахвотны парадак выплаты страхавых узносаў, а не вызваленне ад іх выплаты. Такім чынам, прадпрымальнік сам вырашае, плаціць яму страхавыя ўзносы і тым самым фармаваць пенсійныя правы ці не. Падстаў для ўключэння ў стаж перыядаў прадпрымальніцкай дзейнасці без выплаты страхавых узносаў няма. 

Пытанне: ці ўключаецца час ажыццяўлення прадпрымальніцкай дзейнасці ў стаж для пенсіі? 

Адказ: ўключаецца, але толькі пры ўмове выплаты абавязковых страхавых узносаў у бюджэт дзяржаўнага пазабюджэтнага Фонду сацыяльнай абароны насельніцтва. Сума даходу, з якога вырабляецца выплата узносаў, вызначаецца прадпрымальнікам самастойна. Аднак варта мець на ўвазе, што выплачваемая індывідуальным прадпрымальнікам сума узносаў павінна быць не менш за суму, вылічаную зыходзячы з мінімальнай заработнай платы (у тым ліку індэксацыі) за кожны месяц каляндарнага года (альбо менш, калі ў годзе была рэгістрацыя або выключэння з ліку плацельшчыкаў абавязковых страхавых узносаў). Калі сума даходу, з якога выплачаны абавязковыя страхавыя ўзносы, будзе ніжэй, то стаж працы таксама будзе прапарцыйна паменшаны. 

Пытанне: на працягу якога тэрміну дзейнічае заява аб пералічэнні пенсіі на пластыкавую картку? 

Адказ: гэты тэрмін складае тры гады. Для забеспячэння бесперабойнай выплаты пенсіі заява павінна быць адноўлена (прадастаўлена) у орган па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне альбо ў падраздзяленне банка не пазней, чым за адзін месяц да заканчэння дзеяння папярэдняй заявы.

Пытанне: у перыяд з 1996 года па 1999 год займалася прадпрымальніцкай дзейнасцю і добрасумленна плаціла падаткі. Пенсійныя ўзносы не плаціла. У органах сацыяльнай абароны мне тлумачаць, што гэты перыяд не будзе улічаны пры прызначэнні пенсіі. Але гэта ж бо тры гады стажу, якія маюць значэнне для пенсіі. Хіба правільна іх не ўлічваць?
Адказ: згодна з артыкулам 51 Закона "Аб пенсійным забеспячэнні» перыяд заняткі прадпрымальніцкай дзейнасцю ўключаецца ў стаж для прызначэння пенсіі пры ўмове выплаты абавязковых страхавых узносаў у бюджэт дзяржаўнага пазабюджэтнага фонду сацыяльнай абароны насельніцтва Рэспублікі Беларусь. Падстаў для ўключэння ў стаж перыядаў прадпрымальніцкай дзейнасці без выплаты страхавых узносаў няма.

Пытанне: у 2019 годзе мне выходзіць на пенсію. За які перыяд трэба пацвердзіць заработную плату для вылічэння пенсіі?
Адказ: у 2019 годзе заробак для вылічэння пенсіі будзе вызначацца за апошнія 25 гадоў запар стажу працы, але не больш чым за фактычна існуючы стаж працы. Таму калі Вы да дня прызначэння пенсіі працягнеце працаваць, то заробак будзе ўлічвацца пачынаючы з 1994 года альбо, калі былі перапынкі ў працы, - за больш ранні перыяд. За час да ўвядзення ў рэспубліцы персаніфікаванага ўліку (да 1 студзеня 2003 г.) для вылічэння пенсіі заробак пацвярджаецца даведкамі працадаўцаў.

Пытанне: адпрацаваў на шкоднай працы па Спiсе № 2 13 гадоў. Ўзросту 55 гадоў дасягнуў у лістападзе 2017 года. Аднак у прызначэнні пенсіі мне было адмоўлена ў сувязі з павышэннем пенсіённага ўзросту. Калі мне можна будзе звяртацца за прызначэннем гэтай пенсіі паўторна?
Адказ: пачынаючы з 1 студзеня 2017 года адначасова з агульнаўстаноўленым пэнсійным узростам павышаецца ўзрост, які дае права на працоўную пенсію па ўзросце, прызначаць да дасягнення агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту. У прыватнасці, на пенсію па ўзросце за работу з асаблівымі ўмовамі працы па Спісу № 2. Указаны ўзрост павышаецца суразмерна павышэнню агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту: штогод з 1 студзеня на 6 месяцаў, але не больш чым на 3 гады ў агульнай складанасці. Такім чынам, у 2017 годзе пенсія па ўзросце за работу з асаблівымі ўмовамі працы па Спісу № 2 мужчынам, якія маюць поўную працягласць спецыяльнага стажу (не менш за 12 гадоў 6 месяцаў), назначалася па дасягненні ўзросту 55 гадоў 6 месяцаў, у 2018 годзе - 56 гадоў і г.д.
 
Пытанне: мне 59 гадоў. З мінулага года мне выплачваецца пенсія за выслугу гадоў як педагагічнаму работніку. Чаму ў памеры пенсіі не ўлічваецца, што я узнагароджаны нагрудным знакам "Ганаровы донар Рэспублiкi Беларусь»?
Адказ: згодна з заканадаўствам павышэнне пенсіі донарам, узнагароджаным нагрудным знакам адрознення Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь "Ганаровы донар Рэспублiкi Беларусь", знакам пашаны "Ганаровы донар Рэспублікі Беларусь", знакамі "Ганаровы донар СССР", "Ганаровы донар Таварыства Чырвонага Крыжа БССР", усталёўваецца толькі па дасягненні імі агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту.

Пытанне: Добры дзень. Мне 52 гады. З 2006 года пражываю і працую ў Іспаніі. З якога ўзросту мне належыць пенсія і колькі працоўнага стажу патрабуецца для налічэння пенсіі? Ці будзе стаж зароблены на тэрыторыі Іспаніі, улічаны ў пенсіі, калі не, што можна зрабіць у дадзенай сітуацыі. Дзякую за адказ.
Адказ: згодна з Законам Рэспублікі Беларусь «Аб пенсійным забеспячэнні» права на пенсійнае забеспячэнне прадастаўляецца толькі грамадзянам, якія пастаянна пражываюць на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, пры захаванні ўмоў, устаноўленых гэтым Законам. Пры прызначэнні пенсіі па нормах Закона стаж працы за межамі Рэспублікі Беларусь ўлічваецца толькі ў выпадку, калі ажыццяўлялася выплата узносаў у бюджэт дзяржаўнага пазабюджэтнага фонду сацыяльнай абароны насельніцтва Рэспублікі Беларусь. Іншы парадак пенсійнага забеспячэння грамадзян, у прыватнасці, які ўсталёўвае прызначэнне пенсій кожнай дзяржавай за стаж працы на яго тэрыторыі і сумаванне (улік) стажу работы на тэрыторыi замежнай дзяржавы для вызначэння права на пенсію, можа быць прадугледжаны міжнароднымі дамовамі Рэспублікі Беларусь у галіне сацыяльнага (пенсійнага) забеспячэння. Дагавора (пагаднення) у галіне пенсійнага забеспячэння ў Рэспублікі Беларусь з Каралеўствам Іспанія не мае i праца па яе заключэньня не вядзецца.

Пытанне: у перыяд з 2007 па 2011 гады заляцаўся за інвалідам I групы з атрыманнем дапамогі. Ці будзе гэты перыяд улічаны ў агульны стаж пры прыняцці вырашэнні аб прызначэнні пенсіі?
Адказ: так, такі перыяд залічваецца ў агульны стаж і ўлічваецца ў памеры пенсіі. Аднак, паколькі ў гэты перыяд выплата страхавых узносаў не вырабляецца, ён не ўлічваецца ў мінімальна неабходны стаж працы з выплатай страхавых узносаў, патрабаваны для прызначэння працоўнай пенсіі па ўзросце (у 2018 годзе - 16 гадоў 6 месяцаў).
   
Пытанне: праз сямейныя абставіны працавала толькі 4 гады. Увесь астатні час займалася хатняй гаспадаркай. Дзяцей няма. Ці будзе мне прызначаная якая-небудзь пенсія?
Адказ: у Вашай сітуацыі ў сувязі з адсутнасцю патрэбнага для назначэння працоўнай пенсіі па ўзросце стажу працы з выплатай узносаў (у бягучым годзе - гэта 16 гадоў 6 месяцаў) па дасягненні ўзросту 60 гадоў будзе прызначаная сацыяльная пенсія.

Пытанне: атрымліваю пенсію па ўзросту. Стаж працы 42 гады, каэфіцыент заробку 1,6. Цяпер мне прапануюць выйсці на працу на 0,5 стаўкі. Страчу Ці я нешта ў пенсіі?
Адказ: згодна з заканадаўствам, калі індывідуальны каэфіцыент заробку пенсіянера не перавышае 1,3, то ў перыяд работы або заняткі прадпрымальніцкай дзейнасцю пенсія выплачваецца ў поўным памеры, калі перавышае - то частка пенсіі, вылiчаная з улікам індывідуальнага каэфіцыента заробку звыш 1,3, не выплачваецца . Пры гэтым памер атрыманай заработнай платы (даходу) значэння не мае. Такім чынам, у перыяд працы Вы будзеце атрымліваць пенсію, вылічаную з улікам індывідуальнага каэфіцыента заробку 1,3.
 
Пытанне: пры выхадзе на пенсію па ўзросце стаж маёй працы склаў 37 гадоў 10 месяцаў 18 дзён. Ці магу я дапоўніць стаж да 38 поўных гадоў?
Адказ: Пераразлік пенсіі па ўзросце вырабляецца з улікам стажу працы, якi праходзiў пасля яе назначэння, пры ўмове неатрымання пенсii за гэты перыяд на падставе адпаведнай заявы. Такім чынам, калі пасля прызначэння пенсіі па ўзросту Вы будзеце працягваць працу, то зможаце дапоўніць свой стаж перыядамі працы без атрымання пенсіі. Пры гэтым звяртаем Вашу ўвагу, што калі перыяд Вашай працы без атрымання пенсіі складзе больш за два месяцы, то ў адпаведнасці з артыкулам 23-1 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб пенсійным забеспячэнні" Ваша пенсія павялічыцца за кожныя поўныя два месяцы работы без атрымання пенсіі дадаткова яшчэ на 1 працэнт заробку, з якога вылічваецца пенсія. Больш падрабязную інфармацыю па гэтым пытанні Вы можаце атрымаць у органе па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне па месцы знаходжання Вашага пенсійнага справы.

Пытанне: Ці можа быць прызначаная і выплачвацца пенсія грамадзянцы Рэспублікі Беларусь, якая выехала ў сувязі з замужжам на пастаяннае жыхарства ў Рэспубліку Польшча. Мае працоўны стаж у РБ 18 гадоў, узрост 58 гадоў. Зарэгістраваная ў Рэспубліцы Польшча
Адказ: згодна з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь права на пенсійнае забеспячэнне прадастаўляецца грамадзянам Рэспублікі Беларусь пры ўмове пастаяннага пражывання на тэрыторыі рэспублікі. Іншы парадак пенсійнага забеспячэння можа прадугледжвацца міжнароднымі дамовамі, якія заключаюцца Рэспублікай Беларусь з замежнымі дзяржавамі. У парадку інфармацыі паведамляем, што ў цяперашні час беларускімі і польскімі экспертамі вядзецца праца над праектам дагавора ў галіне сацыяльнага забеспячэння. Дагавор будзе прадугледжваць прызначэнне пенсіі кожнай дзяржавай (РБ і РП) за стаж працы на яго тэрыторыі і экспарт прызначаных пенсій у дзяржава пражывання пенсіянера. Пры заключэнні гэтага дагавора можа быць вырашана пытанне можа быць вырашана пытанне вашага пенсійнага забеспячэння Рэспублікай Беларусь за стаж працы на яе тэрыторыі.
 
Пытанне: работаю у ІП без друку па кантракце таваразнаўцам. Мне ўстаноўлена група інваліднасці. Для афармлення дакументаў на пенсію неабходна прадаставіць ПРАДСТАЎЛЕННЕ, якое павінна быць заверана пячаткай. У сувязі з унясеннем змяненняў у правілы вядзення працоўных кніжак ці трэба завяраць ПРАДСТАЎЛЕННЕ ў выканкаме?
Адказ: ваш працадаўца індывідуальны прадпрымальнік мае права не выкарыстоўваць друк. У сувязі з гэтым прадстаўленне да прызначэння пенсіі органам, які ажыццяўляе пенсійнае забеспячэнне, павінна быць прынята без запэўніванні пячаткай.
 
Пытанне: калі ў пенсіянера, якія доўгі час працуе пасля прызначэння пенсіі, зарплата перавысіла тую, з якой назначалася пенсія, лагічна, што ён мае права вырабіць пераразлік сваёй пенсіі. Бо з яго заробку працягвалі чыніцца ўсе адлічэнні, якія даюць права на пенсійнае забеспячэнне. Які парадак пераразліку?
Адказ: пераразлік прызначанай пенсіі па ўзросце і за выслугу гадоў з улікам перыядаў работы (стажу) пасля яе прызначэння вырабляецца пры ўмове неатрымання пенсіі ў гэты перыяд. Пераразлік пенсіі па ўзросту з заробку за перыяды работы пасля яе прызначэння заканадаўствам не прадугледжаны.