У чэрвені ўступіла ў сілу новая рэдакцыя Закона Рэспублікі Беларусь "Аб супрацьдзеянні экстрэмізму", які дзейнічаў з 2007 года. Аб істотных зменах і дапаўненнях распавяла намеснік пракурора Ашмянскага раёна, малодшы саветнік юстыцыі Святлана Малец.
- Экстрэмізм (экстрэмісцкая дзейнасць) - дзейнасць грамадзян Рэспублікі Беларусь, замежных грамадзян або асоб без грамадзянства (далей, калі не пазначана іншае, – грамадзяне) альбо палітычных партый, прафесійных саюзаў, іншых грамадскіх аб'яднанняў, рэлігійных і іншых арганізацый, у тым ліку замежных або міжнародных арганізацый або іх прадстаўніцтваў (далей, калі не пазначана іншае, – арганізацыі), фарміраванняў і індывідуальных прадпрымальнікаў па планаванню, арганізацыі, падрыхтоўцы і здзяйснення замахаў на незалежнасць, тэрытарыяльную цэласнасць, суверэнітэт, асновы канстытуцыйнага ладу, грамадскую бяспеку.
1 Закона дадзена вызначэнне паняццях экстрэмісцкае фарміраванне і экстрэмісцкая сімволіка і атрыбутыка, чаго не мелася ў старой рэдакцыі Закона.
Экстрэмісцкае фарміраванне-група грамадзян, якая ажыццяўляе экстрэмісцкую дзейнасць, альбо якая аказвае іншае садзейнічанне экстрэмісцкай дзейнасці, альбо якая прызнае магчымасць яе ажыццяўлення ў сваёй дзейнасці, альбо фінансуе экстрэмісцкую дзейнасць, у дачыненні да якой прынята рашэнне Міністэрства ўнутраных спраў або Камітэта дзяржаўнай бяспекі аб прызнанні яе экстрэмісцкай.
Экстрэмісцкая сімволіка і атрыбутыка-якія выкарыстоўваюцца ў мэтах ажыццяўлення экстрэмісцкай дзейнасці або яе прапаганды, у тым ліку шляхам публічнай дэманстрацыі, і пры закліках да дзейнасці і дзеянняў, пазначаных у абзацах другім – семнаццатым частцы першай гэтага артыкула, Сцягі, гімны і іншыя музычныя творы, атрыбуты уніформы, свастыкі, эмблемы, сімвалы, графіці, лагатыпы, вымпелы, значкі і іншыя адметныя знакі або іх копіі, іншыя падобныя аб'екты, уключаючы аб'екты, якія з'яўляюцца або могуць з'яўляцца аб'ектамі аўтарскага права, сумежных правоў, правы прамысловай уласнасці, у тым ліку нацысцкая сімволіка і атрыбутыка, а роўна любыя выявы асоб, у дачыненні да якіх маецца які ўступіў у законную сілу прысуд суда ў сувязі з здзяйсненнем дзеянняў, указаных у частцы першай гэтага артыкула.
У новым Законе пашыраны круг суб'ектаў процідзеяння экстрэмізму. Калі раней дзяржаўнымі органамі, якія ажыццяўляюць супрацьдзеянне экстрэмізму ў межах сваёй кампетэнцыі, з'яўляліся органы дзяржаўнай бяспекі; органы ўнутраных спраў; органы пракуратуры; органы памежнай службы; мытныя органы; орган дзяржаўнай аховы; Следчы камітэт; рэспубліканскі орган дзяржаўнага кіравання ў сферы масавай інфармацыі, то ў новай рэдакцыі дадзенага Закона суб'ектамі таксама з'яўляюцца рэспубліканскі орган дзяржаўнага кіравання ў сферы культуры; рэспубліканскі орган дзяржаўнага кіравання ў сферы адукацыі; Рэспубліканскі орган дзяржаўнага ўпраўлення па справах рэлігій і нацыянальнасцяў; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі; органы юстыцыі; органы фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю; мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы.
Таксама зменены парадак прыпынення дзейнасці арганізацыі, прадстаўніцтва замежнай або міжнароднай арганізацыі, індывідуальнага прадпрымальніка, павялічана колькасць дзеянняў, якія забараняецца вырабляць такім арганізацыям.
Законам прадугледжаны судовы парадак прызнання арганізацыі, зарэгістраванай на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, і індывідуальнага прадпрымальніка, экстрэмісцкімі, і іх ліквідацыя і спыненне, а таксама вызначана адказнасць за невыкананне рашэння суда, што з'яўляецца навінай.
Новы Закон дапоўнены артыкулам, у якой прадугледжана процідзеянне дзейнасці экстрэмісцкіх фармаванняў.
Так, пры выяўленні ў дзеяннях групы грамадзян прыкмет, якія сведчаць аб ажыццяўленні экстрэмісцкай дзейнасці, альбо якая аказвае іншае садзейнічанне экстрэмісцкай дзейнасці, альбо якая прызнае магчымасць яе ажыццяўлення ў сваёй дзейнасці, альбо фінансуе экстрэмісцкую дзейнасць, у дачыненні да якой прынята рашэнне Міністэрства ўнутраных спраў або Камітэта дзяржаўнай бяспекі аб прызнанні яе экстрэмісцкай, Міністэрствам унутраных спраў або Камітэтам дзяржаўнай бяспекі прымаецца рашэнне аб прызнанні такой групы грамадзян экстрэмісцкім фарміраваннем, аб забароне яго дзейнасці.
Закон дапоўнены артыкулам, які прадугледжвае стварэнне пералікаў арганізацый, фарміраванняў, індывідуальных прадпрымальнікаў і грамадзян, якія маюць дачыненне да экстрэмісцкай дзейнасці.
Нараўне з зменамі і дапаўненнямі Закона Рэспублікі Беларусь «Аб супрацьдзеянні экстрэмізму», таксама ўнесены змены ў Крымінальны кодэкс Рэспублікі Беларусь аб крымінальнай адказнасці за злачынствы супраць дзяржавы і парадку ажыццяўлення ўлады і кіравання. У гэтых мэтах у Крымінальны кодэкс уключаны шэраг новых артыкулаў і новых складаў злачынстваў. Так, прадугледжана адказнасць за экстрэмізм (удзел у экстрэмісцкім фарміраванні і садзейнічанне экстрэмісцкай дзейнасці, праходжанне навучання такой дзейнасці), за неаднаразовае парушэнне парадку правядзення масавых мерапрыемстваў. Уводзіцца адказнасць за распаўсюд уладальнікам інтэрнэт-рэсурсу забароненай інфармацыі, здзейсненае на працягу года пасля прыцягнення да адміністрацыйнай адказнасці, а таксама за незаконныя збор і распаўсюджванне персанальных дадзеных, невыкананне патрабаванняў па іх абароне. З'явілася адказнасць за незаконныя сход альбо атрыманне звестак, якія складаюць дзяржаўныя сакрэты, з мэтай іх распаўсюджвання (пры адсутнасці прыкмет здрады дзяржаве або шпіянажу), за невыкананне рашэння аб прызнанні арганізацыі, дзейнасці індывідуальнага прадпрымальніка экстрэмісцкімі, аб спыненні дзейнасці прадстаўніцтва замежнай або міжнароднай арганізацыі і (або) прыпыненні іх дзейнасці.
Адначасова ўзмоцненая адказнасць за забойства супрацоўніка міліцыі (аналагічная адказнасць уведзеная за забойства вайскоўца), супраціў асобам, якія ахоўваюць грамадскі парадак, Гвалт альбо пагрозу яго прымянення ў дачыненні да такіх асоб, а таксама суддзяў і народных засядацеляў, публічная абраза прадстаўніка ўлады ў сувязі з выкананнем ім службовых абавязкаў альбо яго блізкіх, арганізацыю дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак, альбо ўдзел у іх, публічныя заклікі да правядзення незаконных масавых мерапрыемстваў, наўмыснае Блакаванне транспартных камунікацый, што пацягнула прычыненне шкоды ў значным памеры (40 і больш базавых велічынь).
Таксама 14 мая 2021 года прыняты Закон Рэспублікі Беларусь "аб недапушчэнні рэабілітацыі нацызму". Дадзены Закон у адпаведнасці з Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь, агульнапрызнанымі прынцыпамі і нормамі міжнароднага права, устанаўлівае прававыя і арганізацыйныя асновы дзейнасці па недапушчэнні рэабілітацыі нацызму.
У Законе вызначаны асноўныя прынцыпы і напрамкі недапушчэння рэабілітацыі нацызму, суб'екты процідзеяння рэабілітацыі нацызму і іх кампетэнцыя, асноўныя напрамкі прафілактыкі і меры процідзеяння рэабілітацыі нацызму.
Крымінальны кодэкс Рэспублікі Беларусь дапоўнены артыкулам, які прадугледжвае адказнасць за рэабілітацыю нацызму.